NGA ILIR ÇUMANI*________
Birësimi,
ky ligj pak i njohur nga të gjithë dhe i keqkuptuar...
Me
birësim, kuptojmë transferimin legal të të drejtave dhe
përgjegjësive prindërore nga prindërit biologjikë tek
prindërit birësues.
Përgjithësisht, kjo procedurë shoqërohet me një praktikë administrative dhe gjyqësore përmes së cilës fëmijës që është i privuar ose jo nga mungesa e mjedisit familjar, i sigurohet një tjetër familje e re alternative, që gëzon të gjitha të drejtat dhe detyrimet njëlloj si me ato të prindërve biologjik.
Kur
ky proces përfundon me anë të një vendimi të gjykatës së shkallës së
parë, që është i parevokueshëm, (i parikthyeshëm), statusi ligjor i
fëmijës kalon nga ai i prindërve biologjik, tek prindërit birësues. Në
këto rrethana, të dhënat në certifikatën e lindjes të fëmijës të birësuar
ndryshojnë në një certifikatë të re, me mbiemrin e prindërve birësues.
Nëse
bashkëshortët birësues kanë mbiemra të ndryshëm, në marrëveshje të
plotë mes tyre ata vendosin se cilën mbiemër do të mbaj
fëmija, por, në rast të kundërt, fëmija mban mbiemrin e babait birësues.
Me kërkesën e birësuesve, gjykata mund të ndryshoj emrin e fëmijës së birësuar,
por edhe vendlindjen e tij.
Të
gjitha këto ndryshime të kryera në Zyrën e Gjëndjen Civile, duhet të ruhen
sekret nga të gjithë nënëpunësit dhe palët që përfshihen në këtë proces.
Nga ana tjetër, fëmija që birësohet, e humbet të drejtën e trashëgimisë ligjore nga ana prindërve biologjik. Këtë të drejtë, ai e fiton përmes prindërve birësues, njëlloj dhe në mënyrë të barabartë me vëllezërit dhe motrat e paralindur dhe të paslindur në familjen birësuese.
Pas
moshës 18 vjeç, ose edhe atëherë kur mosha dhe niveli i pjekurisë e
lejojnë, i mituri ka të drejtë të njihet me historinë e tij,
nëse është e mundur pse jo edhe me të dhënat e prindërve të tij biologjikë.
Por,
nga ana tjetër, informacioni për fëmijën mund të kufizohet ose të
refuzohet tërësisht në ato raste kur për arsye objektive mendohet se nga ky
informacion mund të vijnë pasoja të rënda dhe të padëshirueshme për të gjithë.
Para viteve ’90, birësimet realizoheshin me procedura më të thjeshta nga ana e gjykatave, të cilat administronin kërkesat nga shtëpitë e foshnjave dhe shtëpive të fëmijëve për birësim vetëm brenda vendit, ose përmes palëve me pëlqim brenda gjinisë.
Me
hapjen e vendit, duke qërë se ligji që ekzistonte më parë ishte më
liberal dhe nuk i përgjigjej më kërkesave e zhvillimeve të reja politike,
demografike, ekonomike e sociale që po përballej Shqipëria postkomuniste,
dolën në pah disa probleme të rënda që favorizuan lehtësisht individë të korruptuar,
apo edhe institucione të cilët, duke përfituar edhe nga
vakumi ligjor, realizuan dhe u morrën me birësime të paligjshme për qëllime
fitimi. Në këtë proces abuziv dhe të paligjshëm u përfshinë disa drejtues të
institucioneve të përkujdesit social, prokurorë, avokat, gjykatës, etj.
Vetëm në vitin 1991, janë realizuar 100 birësime jashtë vendit. Ndërsa në 10
muajt e parë të vitit 1992, janë realizuar 80 birësime të paligjshme, ku binte
në sy edhe angazhimi i drejtëpërdrejtë i familjeve në nevojë, vëçanërisht i
familjeve rome, të cilat interesoheshin të birësonin tek të huajt fëmijët e
tyre për qëllime fitimi. Të gjitha këto birësime janë kryer në mënyrë të
paligjshme.
Në këto rrethana, duke e parë situatën e dalë jashtë kontrollit, ne, një grup përfaqësuesish të Këshillit Kombëtar, themelues të Shoqatës së Jetimëve Shqiptarë i kërkuam kreut të shtetit të asaj kohe z. Ramiz Alia të lëshonte një dekret me anën e të cilit të pezullohej birësimi ndërvendas (nga të huajt), deri në formulimin e dekretimin e një ligji te ri.
Në
muajin maj të vitit 1992, presidenti pasardhës i z. Alia, Sali Berisha, e
nxiti edhe më tej këtë nismë duke krijuar një Komision Shtetëror që
do të analizonte situatën në vend dhe shkaqet e këtyre abuzimeve.
Tashmë,
autoriteti i vetëm që do të merrej me procedurat administrative të birësimit,
ishte dhe është Komiteti Shqiptar i Birësimit, një organizëm i lartë
administrativ shtetëror, jofitimprurës, i themeluar në vitin 1993, i cili
ka qenë në varësi të Këshillit të Ministrave deri vonë.
Por,
ky organizëm nuk ka të drejtë të birësoj fëmijë, pasi janë gjykatat ato
që shprehen dhe vendosin që fëmija të birësohet ose jo me anë të një
vendimi të formës së prerë, që është i parevokushëm.
Vitet
e fundit, Komitetit Shqiptar i Birësimit, ka kaluar në varësi të
Ministrisë së Drejtësisë, e cila ka të drejtë ti propozojë
Kryeministrit emrin e ri të Kryetarit të Komitetit Shqiptar të
Birësimit, emërimin dhe shkarkimin e tij.
Në kuptim të nenit 240, të Kodit të familjes, motoja dhe qëllimi i vetëm për birësimin e një fëmije është interesi i lartë i të miturit, që garanton respektimin e të drejtave themelore bazuar në Konventën e Hagës si dhe të ligjit nr. 33, “Për mbrojtjen e fëmijëve dhe bashkëpunimin për birësimet jashtë vendit”.
Në
procedurat e birësimit kalojnë ata fëmijë që janë të mitur dhe që
nuk e kanë mbushur moshën 18 vjeç, si edhe ata të cilët, me vendim
të Gjykatës së shkallës së parë u është hequr e drejta prindërore, apo që
kujdestaria e tyre i ka kaluar shtetit ose të afërmëve të fëmijës. Nuk
përjashtohen nga kjo procedurë, edhe ata fëmijë që kanë marrë pëlqimin e
prindërve biologjikë për të kaluar në procedurat e birësimit, si edhe ata që
janë lënë në kujdestari të institucioneve të përkujdesit social shtetëror, por
që prindërit, në mënyrë të dukshme nuk kanë treguar interes prindëror
përgjatë 1 viti. Për ata fëmijë që janë deklaruar qysh në lindje të braktisur,
afati për birësimin e tyre kufizohet nga 1 vit, në 3 muaj.
Nga
momenti që këta fëmijë janë rregjistruar në listat e Komitetit Shqiptar të
Birësimit, nëse për 6 muaj rresht nuk kanë patur mundësi për t’u
birësuar nga birësues vendas, atëherë ata kalojnë në procedurë të përshpejtuar
për birësim nga shtetas të huaj.
Nuk
mund të birësohet një i mitur nga një i paralindur ose i paslindur, që mund
të jenë vëllai ose motra.
Nuk
mund të birësojnë as ata persona që me vendim gjykate u është hequr e drejta
prindërore, as ata që kanë qënë të penalizuar nga organet e drejtësisë,
ose ata që vuajnë nga sëmundjet psiqike dhe kanë zhvillim të vonë mendor që
vënë në rrezik shëndetit dhe mirërritjen e fëmijës që
birësohet. Nuk mund të birësojnë as ata që nuk garantojnë kryerjen
e detyrës prindërore si birësues në lidhje me mirërritjen, edukimin dhe
shkollimin e atij që birësohet.
Nga
ana tjetër, nuk mund te realizohet birësimi kundrejt një shpërblimi. Nëse palët
e përfshira si, prindi, kujdestari apo çdo person tjetër për vete apo për
llogari të të tretëve, e kanë realizuar procesin e birësimit të një fëmije
përmes kundërshpërblimit dhe përfitimit në të holla apo të të mirave
materiale, në bazë të nenit 17, të ligjit 7650, dt.
17.12.1992, “Për birësimet e të miturve nga shtetas te huaj dhe për disa ndryshime
në Kodin e Familjes”, këta persona dënohen me 5 vjet heqje lirie. Në këtë rast,
të gjitha përfitimet e paligjshme konfiskohen nga shteti, ose në të kundërtën,
i dënuari detyrohet të paguaj vlerën e barasvlefshme.
Ndalohet birësimi ndërvendas (me jashtë), kur birësimi nuk njihet në vendin e shtetasve të huaj që kërkojnë të birësojnë, kur arrihet në përfundim se birësimi nga këta të huaj sjell pasoja për të miturin, dhe nëse i mituri, në vendin ku banojnë birësuesit nuk gëzon të njëjtat të drejta që ai ka në Shqipëri.
Kemi
birësime brenda gjinisë, (fisit), dhe birësime jashtë gjinisë. Birësimet brenda
gjinisë janë më me pak trauma dhe lehtësisht të realizueshme, pasi palët bien
në marrëveshje të plotë mes tyre, ndërsa birësimet jashtë gjinisë i
nënështrohen një procedure tepër korrekte dhe konfidenciale për të mos lënë
shkaqe për trauma që mund të bien mbi fëmijën dhe familjet e përfshira në këtë
proces.
Kemi
birësime vendase, (brenda vendit) dhe birësime ndërvendase, (nga të
huajt). Kryesisht janë birësuar fëmijë në Itali, Francë, SHBA, Kanada, Maltë,
Austri, Suedi. Gjithësej janë realizuar 1346 birësime nga viti 1994 – 2011.
Numri
i kërkesave për birësime nga të huajt është më i madh. Zakonisht
parapëlqehen nga çiftet vendase birësimi i fëmijëve në mosha të vogla,
mundësisht brenda vitit të parë të jetës dhe kryesisht
preferohen birësimi i vajzave. Ky fakt, lidhet edhe me një kulturë ende
të cekët mbi këtë proces të rëndësishëm me karakter thellësisht human,
ngase shkaku kryesor është shqetësimi thelbësor i këtyre çifteve që fëmija të
mund t’i identifikoj këto çifte në të gjitha aspektet si prindër
biologjikë.
Birësuesi
duhet të ketë një distancë moshe të paktën 18 vjet me të
birësuarin, dhe, në qoftëse birësohet fëmija e bashkëshortit, diferenca e moshës
duhet të jetë jo më pak se 15 vjet.
Të
miturit, i cili ka mbushur moshën 10 vjeç, i merret mendimi
për birësimin e tij, ndërsa kur ka mbushur moshën 12 vjeç i merret edhe
pëlqimi duke e vënë në dijeni për të gjitha pasojat që sjell ky birësim.
Nga
eksperienca e deritanishme është vënë re se çiftet që interesohen për
birësime vendase, pikësëpari synojnë të përmbushin nevojën e tyre për të
pasur një fëmijë, në pamundësi për ta realizuar këtë gjë në mënyrë
biologjike. Kështu, 100% e çifteve aplikante, janë çifte pa fëmijë.
Nga statistikat, rezulton se mosha mesatare e çifteve është 41 vjeç
për mashkullin dhe 32 vjeç për femrën, dhe se ata kanë një bashkëjetësë
prej afro 13 -15 vjet, deri në momentin që ata kanë vendosur të birësojnë
fëmijë. Është konstatur se 78.5 % të çifteve i përkasin zonave urbane, ndërsa
21.5% e tyre i përkasin zonave rurale.
Numri
i kërkesave për birësim është i madh, por jo të gjithë kërkuesit që
pretendojnë dhe aplikojnë pranë Komitetit Shqiptar të Birësimit për birësimin e
një fëmije e fitojnë këtë të drejtë, pasi ky proces kalon përmes
proceduarave selektive. Këto procedura, janë të bazuara në plotësimin e
disa kritereve të studiuara në shumë aspekte nga Sekretariati Ekzekutiv i
Komitetit Shqiptar i Birësimeve.
Çiftet
që pretendojnë birësimin e një fëmijë, duhet të plotësojnë kushtet
ekonomike, ku të garantojnë të ardhurat periodike të karakterit ekonomiko
– financiar. Por krahas kësaj, prioritet kanë ato çifte që kanë një nivel
arsimor të kënaqshëm dhe që i garantojnë fëmijës një edukim cilësor
të kakrakterit psikosocial e psikoemocional.
Çiftet e interesuar për birësim i nënështrohen kurseve të trajnimit, intervistave të shumta që ata realizojnë nëpërmjet punonjësve të Sekretariatit Ekzekutiv të KSHB, të cilët janë specialistë në fushën e të drejtave të fëmijëve, juristë, psikolog, sociolog, të cilët, në bazë të informacionit që ata mbledhin dhe administrojnë gjatë hulumtimit faktik, realizojnë përshtatshmërinë midis çifteve kandidat për birësim dhe fëmijës kandidat për tu birësuar.
Nëse
të dhënat flasin për një përputhshmëri të plotë mes palëvë, atëherë dosjet për
të cilat janë përgatitur gjatë kohës së intervistës shqyrtohen në
mbledhjet e radhës të KSHB. Mbledhja realizohet me pjesëmarrjen e një bordi vendimarrës,
që përbëhet nga përfaqësues të Ministria e Drejtësisë, Ministria e Punës,
Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta, Ministria e Shëndetësisë,
Ministria e Arsimit, Ministria e Brendëshme, Ministria e Punëve të
Jashtëme, Ministria e Financave, etj.
Ky
bord, miraton kalimin për procedurë në gjykatë të të gjitha rasteve që janë
konstatuar për përputhshmërinë e çiftit birësues dhe fëmijës që birësohet.
Gjatë
kësaj kohe, përpara se të shprehet gjykata për birësimin e fëmijës, ky i
fundit, mund të ndërtoj marëdhënie dhe afinitet me familjen që është
kandidate për birësim, duke e konsideruar këtë periudhë 3 mujore si kohë
prove mes palëve, për të parë nëse ka funksionuar kjo lidhje e fëmijës me
familjen birësuese apo jo.
Kjo
periudhë, i jep shansin e fundit për reflektim prindërve biologjik që të
tërheqin mbrapsht pëlqimin që kanë dhënë për birësimin e fëmijës dhe për ta
rikthyer atë në familjen e vet biologjike.
Të
bënë përshtypje fakti se, institucionet e perkujdesit social hezitojnë të
paraqesin listat pranë Komitetit Shqiptar të Birësimit për ata fëmijë që
i plotësojnë kriteret për të kaluar në këto procedura.
Kjo
ndodh për faktin se shtëpitë e foshnjave dhe shtëpitë e fëmijëve i
trëmben zvogëlimit të numrit të fëmijëve që rriten në këto institucione
për shkak të tkurrjes se numrit të punonjësve që punojnë atje.
Për
këtë arsye, edhe ligji aktual me nr. 9695, date 19.03.2007, “Për
procedurat e birësimit dhe Komitetin Shqiptar të Birësimeve”, i
përmirësuar edhe më tej me ligjin nr. 10358, dt. 16.12.2010 “Për disa shtesa
dhe ndryshime” në Ligjin nr. 9695, dt. 19.03.2007 “Për procedurat e birësimit
dhe Komitetin Shqiptar të Birësimit”, përveç përmirësimit të kuadrit ligjor,
duhet të parashikonte edhe masat disiplinore në rastet e
konstatimit të këtij fenomeni, (abuzimeve dhe shkeljeve që konstatohen gjatë
birësimit nga aktorët e përfshirë në këtë proçes).
Ndërkohë,
ky ligj, duhej të siguronte një konsensus më të gjërë dhe t’i
nënshtrohej një diskutimi më profesional përmes operatorëve shtetërore
dhe atyre joqeveritar, ku duhej të përfshihej edhe institucioni i “Avokatit të
Popullit”, përfaqësuesit e shoqërisë Civile që merren me fushën e
mbrojtjes së fëmijëve jetimë dhe atyre në nevojë dhe grupeve të
interesit.
Nga
ana tjetër, ligji i ri sjell një risi në procedurat e birësimit, sepse
për herë të parë, Komiteti Shqiptar i Birësimit do të ketë
një politikë më liberale në procedurat administrative duke licencuar për një
përiudhë 2 vjeçare ata operatorë privatë që zotërojnë kapacitetet e
mjaftueshme profesionale për të luajtur nje rol komplementar në politikat e
birësimit si ndërmjetësues midis vendit tonë dhe vendeve të huaja që kanë
ratifikuar marrëveshjen sipas ligjit 33 të “Konventës së Hagës” “Për
mbrojtjen e Fëmijëve dhe bashkëpunimin për birësimet jashtë vendit”.
-----------------------------------------------------------------------------------------
* Drejtor i Përgjithshëm i Institutit Kombëtar të Integrimit të Jetimëve Shqiptarë
-----------------------------------------------------------------------------------------
* Drejtor i Përgjithshëm i Institutit Kombëtar të Integrimit të Jetimëve Shqiptarë
Burri im më la mua dhe fëmijët e mi për më shumë se 6 muaj, të gjitha shpresat u humbën. Mendova se nuk do ta takoja më kurrë burrin tim sepse ai më bllokoi në të gjitha rrjetet sociale që mund të përdorja për të arritur tek ai. Kjo më la të trishtuar dhe zemërthyer derisa takova Dr. Dawn. Tani, unë i shpjegova gjithçka dhe ajo më premtoi se gjithçka do të ishte mirë në 3 ditë, për habinë time, burri im thirri dhe filloi të lypte 3 ditë pas magjisë, tani burri im është kthyer në shtëpi dhe ai më trajton shumë mirë dhe ne jetoni të lumtur së bashku tani, kontaktoni atë për ndihmë: *nëse dëshironi me të dashurit tuaj. *nëse doni të mbeteni shtatzënë. *nëse doni të kuroni ndonjë sëmundje. *nëse doni një fuqi shpirtërore. Email: dawnacuna314@gmail.com {+2348032246310}
ReplyDelete